Ülkemizde gitgide yoğunlaşan e-dönüşüm uygulamaları ile 1 Temmuz 2021 tarihinde e-fatura ve e-arşiv faturaya geçen firmaların 1 Ocak 2022 tarihinde e-defter uygulamasına da geçişleri zorunlu tutulmuştu.
Bildiğiniz üzere şu ana kadar hiç e-defter mükellefi olmayan meslek mensupları, son e-dönüşüm tebliği ile birlikte ciro limitinin 4 milyona çekilmesi sonucunda e-defter kapsamına girmiş bulunuyor.
e-Defter nedir?
e-Defter, Vergi Usul Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu gereğince yasal olarak tutulması zorunlu yevmiye ve büyük defterlerin belirtilen format ve standartlara göre elektronik ortamda muhafaza edildiği, içeriğindeki verilerin değişmezliğinin, bütünlüğünün, kaynağının doğruluğunun garanti altına alınmasının ve ilgililer nezdinde ispat olarak kullanılabilmesine imkan tanınmasının hedeflendiği hukuki ve teknik düzenlemeler bütünü olarak tanımlanıyor.
e-Defter, kanunen tutulması zorunlu olan yevmiye ve büyük defterlerin dijital ortamda tutulduğu, maliyeye elektronik imzayla berat verildiği sistemdir. Kayıtlar standart bir xml formatında hazırlanır.
Bu uygulamayla birlikte daha hızlı ve düzenli bir denetim amaçlanmıştır. e-Defter formatını kullanan firmalar kağıt ortamında defter tutamazlar. İşletmeler e-defter kullanmaya başladıkları tarihten itibaren fiziksel defterleri için kapanış tasdiki yaptırmalıdır.
e-Defter kimlere zorunludur?
Bilindiği üzere, 2020 yılı cirosu 5 milyon TL’yi aşan firmalar 1 Temmuz 2021 tarihine kadar e-fatura ve e-arşiv fatura uygulamasına geçmeleri, 1 Ocak 2022 tarihinde ise e-defter uygulamasına geçmeleri gerekiyordu. e-Fatura geçişindeki bu durum, GİB tarafından yapılan yeni düzenleme ile değişti. Yeni düzenleme kapsamında ciro limitleri aşağıya çekilirken, e-faturaya geçmesi gereken sektörlere de yenileri eklendi.
GİB’in yayımladığı 535 nolu VUK’ndan hareketle, 2020 ve 2021 yılı brüt satış hasılatı 4 milyon TL olan mükelleflerin e-fatura geçiş zorunluluğu bulunuyor. Geçiş zorunluluğunda limitlerin aşağı çekilmesinin ileriki yıllarda da devam edeceği görülüyor. Çünkü tebliğde, sonraki yıllar için şöyle bir ifade yer alıyor: 2022 ve müteakip hesap dönemleri için 3 milyon TL ve üzeri olan mükellefler, e-faturaya geçiş yapmaları gerekiyor.
2022 yılında e-defter uygulamasına geçen firmalar olduğu gibi GİB tarafından yayınlanan kılavuzda da belirtildiği üzere GİB’in uygun gördüğü sektörlere 3 ay süre verme şartıyla e-defter, e-fatura ve e-arşiv fatura uygulamasına geçirebiliyor.
e-Fatura, e-arşiv fatura ve e-defter uygulamalarına geçişlerde zorunlu olarak bir ciro sınırı bulunmaktadır. 4 milyonu aşan firmalar bu uygulamalara geçmek zorundadır. Bu kapsamda e-faturaya geçiş yapan firmaların 1 Ocak 2023 tarihinde e-defter geçişlerini tamamlamaları gerekiyor.
Diyelim ki, siz e-fatura ve e-arşiv faturaya gönüllü olarak geçtiniz.
Ama e-deftere geçiş yapmak istemiyorsanız, e-defter zorunluluğu bulunmamaktadır. 4 milyon sınırına kadar e-deftere geçiş zorunluluğunuz yoktur. Ayrıca e-fatura kullanıcısı olmadan e-defter sisteminden, isteğe bağlı olarak yararlanılabilir.
Başka bir örnek ele alalım. Diyelim ki, siz e-fatura ve e-arşiv faturaya gönüllü geçiş yaptınız. e-Deftere de yasal sınırlar çerçevesinde olmadığınız halde geçtiniz. Fakat yanlışlıkla müracaat etmiş oldunuz ya da farklı sebeplerden dolayı bu başvuruyu iptal etmek istiyorsunuz.
Bunun için GİB’e durumunuzu anlatan bir dilekçe ile başvurduğunuz takdirde ve GİB tarafından uygun görülmesi dahilinde e-defter uygulamasından çıkmanız mümkündür.
Tebliğdeki bir diğer durum da e-arşiv fatura kesme işlemlerinde karşımıza çıkıyor. Vergi mükellefi olmayanlar, aynı gün içerisinde 30 bin TL toplam fatura tutarını geçmeleri durumunda e-arşiv faturası kesiyordu. Düzenleme ile bu limit 5 bin liraya düşürüldü. Vergi mükellefi olanlar için günlük 5 bin TL olan tutar ise artık GİB tarafından belirlenen fatura kesme sınırı ile eşitlenecek. Her yıl güncellenecek bu sınır 2022 yılı için 2.000 TL oldu.
